WHO: Hàng tỷ người trên thế giới đang hít thở không khí ô nhiễm
99% dân số thế giới đang hít thở không khí ô nhiễm vượt quá ngưỡng cho phép theo WHO và đang đứng trước nguy cơ bị đe dọa về sức khỏe. Theo thống kê tại hơn 6000 thành phố ở 117 quốc gia, người dân hàng ngày vẫn đang hít phải bụi mịn và nitơ điôxít ở mức nguy hiểm cho sức khỏe, trong đó người dân ở các quốc gia và thành phố có thu nhập từ thấp đến trung bình phải chịu mức phơi nhiễm cao nhất.
Phát hiện này đã thúc đẩy Tổ chức Y tế Thế giới phải nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch và thực hiện các giải pháp khác để giảm mức độ ô nhiễm không khí ngay lập tức.
Dữ liệu chi tiết
Trong bản cập nhật năm 2022 về cơ sở dữ liệu chất lượng không khí của Tổ chức Y tế Thế giới với các phép đo trên mặt đất về nồng độ nitơ dioxit trung bình hàng năm (NO2), 2 nhóm chất ô nhiễm chủ yếu là vật chất dạng hạt có đường kính bằng hoặc nhỏ hơn 10 μm (PM 10) hoặc 2,5 μm (PM 2,5) đều bắt nguồn chủ yếu từ các hoạt động của con người liên quan đến quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch.
Hiện có hơn 2.000 thành phố / khu định cư của con người hiện đang ghi lại dữ liệu giám sát mặt đất đối với các chất dạng hạt – PM 10 và / hoặc PM 2.5- so với bản cập nhật gần đây nhất. Điều này đánh dấu sự gia tăng gần 6 lần trong báo cáo kể từ khi cơ sở dữ liệu được đưa ra vào năm 2011.
Trong khi đó, cơ sở bằng chứng về thiệt hại mà ô nhiễm không khí gây ra đối với cơ thể con người đang tăng lên nhanh chóng và chỉ ra tác hại đáng kể do nhiều chất ô nhiễm không khí gây ra ở mức độ thấp.
Vật chất dạng hạt, đặc biệt là PM 2.5, có khả năng xâm nhập sâu vào phổi và đi vào máu, gây ra các tác động đến tim mạch, mạch máu não (đột quỵ) và hô hấp. Ngoài ra, còn có các bằng chứng cho thấy vật chất dạng hạt cũng tác động đến các cơ quan khác và gây ra các loại bệnh nguy hiểm.
Một nguồn ô nhiễm khác là NO2 cũng có liên quan chặt chẽ đến các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt là bệnh hen suyễn và các triệu chứng suy hô hấp như ho, thở khò khè, khó thở, nặng hơn là nhập viện và cấp cứu.
Trong năm ngoái, tổ chức WHO đã sửa đổi Hướng dẫn về Chất lượng Không khí, khiến chúng trở nên nghiêm ngặt hơn trong nỗ lực giúp các quốc gia đánh giá tốt hơn mức độ trong lành của không khí sở tại.
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO cho biết: “Những lo ngại về năng lượng hiện nay càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang các hệ thống năng lượng sạch hơn, trong lành hơn. “Giá nhiên liệu hóa thạch cao, an ninh năng lượng và sự cấp bách của việc giải quyết các thách thức sức khỏe kép là ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu, nhấn mạnh nhu cầu cấp bách phải tiến nhanh hơn tới một thế giới ít phụ thuộc hơn vào nhiên liệu hóa thạch.”
Các bước chính phủ có thể thực hiện để cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe
Một số chính phủ đã và đang thực hiện các bước lớn để cải thiện chất lượng không khí, nhưng WHO đang kêu gọi cần tăng cường nhanh chóng hơn trong việc thực hiện các hành động sau:
Thông qua hoặc sửa đổi và thực hiện các tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia theo Hướng dẫn chất lượng không khí mới nhất của WHO;
Giám sát chất lượng không khí và xác định các nguồn gây ô nhiễm không khí;
Hỗ trợ việc chuyển đổi sang sử dụng độc quyền năng lượng sạch của hộ gia đình để nấu nướng, sưởi ấm và thắp sáng;
Xây dựng hệ thống giao thông công cộng an toàn và giá cả phải chăng và mạng lưới thân thiện với người đi bộ và đi xe đạp;
Thực hiện các tiêu chuẩn hiệu quả và khí thải phương tiện nghiêm ngặt hơn; và thực hiện kiểm tra và bảo dưỡng bắt buộc đối với các phương tiện;
Đầu tư vào nhà ở tiết kiệm năng lượng và phát điện;
Cải thiện công nghiệp và quản lý chất thải đô thị;
Giảm đốt chất thải nông nghiệp, cháy rừng và một số hoạt động nông lâm kết hợp (ví dụ như sản xuất than củi); và
Đưa ô nhiễm không khí vào chương trình giảng dạy cho các chuyên gia y tế và cung cấp các công cụ để ngành y tế tham gia.
Một số quốc gia phát triển có thể có tình trạng ô nhiễm dạng hạt ở mức thấp hơn. Tuy nhiên, phần lớn các thành phố trên thế giới hiện nay đều gặp khó khăn với việc xử lý nitơ điôxít. Cụ thể, trong 117 quốc gia được theo dõi chất lượng không khí, chỉ có 17% các thành phố có chất lượng không khí nằm ở mức cho phép của WHO về PM 2.5 hoặc PM 10. Ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, chỉ có gần 1% các thành phố tuân thủ các ngưỡng khuyến nghị của WHO.
Trên thực tế, các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình có mức ô nhiễm bụi mịn cao hơn so với mức trung bình toàn cầu, nhưng mức ô nhiễm NO2 là khác nhau. Chính vì vậy, mức độ ô nhiễm không khí chung giữa các quốc gia có thu nhập cao và các quốc gia có thu nhập thấp hơn là gần như giống nhau.
Cụ thể, khi thu thập dữ liệu NO2 ở cấp độ mặt đất tại 4000 thành phố/khu vực ở 74 quốc gia, chỉ có 23% người dân ở những nơi trên là hít thở không khí có nồng độ NO2 trung bình hàng năm đáp ứng được mức cho phép của Hướng dẫn Chất lượng Không khí của WHO.
“Sau khi sống sót sau đại dịch, không thể chấp nhận được vẫn có 7 triệu ca tử vong có thể ngăn ngừa được và vô số người bị suy giảm sức khỏe do ô nhiễm không khí. Khi xem xét dữ liệu, bằng chứng và các giải pháp giải quyết ô nhiễm không khí từ trước đó, điều này là có thể hoàn toàn phòng tránh và cải thiện. Tuy vậy, vẫn có quá nhiều khoản đầu tư được thực hiện trên cơ sở môi trường ô nhiễm hơn là trong lành và sạch sẽ, ”Tiến sĩ Maria Neira, Giám đốc WHO, Cục Môi trường, Biến đổi Khí hậu và Y tế cho biết.
Các biện pháp cải thiện cần thiết
Những người sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình là những người tiếp xúc nhiều nhất với ô nhiễm không khí. Chúng cũng ít được đề cập nhất về mặt đo lường chất lượng không khí – nhưng tình hình đang được cải thiện.
Ở Châu Âu và một phần khu vực Bắc Mỹ, vẫn là những khu vực có dữ liệu toàn diện nhất về chất lượng không khí. Ở nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, trong khi các phép đo PM 2.5 vẫn còn hạn chế, WHO cho biết, họ đã thấy những cải thiện lớn đối với các phép đo giữa lần cập nhật cơ sở dữ liệu cuối cùng vào năm 2018 và lần này, khi thêm vào dữ liệu 1500 khu vực được theo dõi chất lượng không khí.
